Tá sainordú reachtúil ag CISÉ infheistiú a dhéanamh ar bhonn tráchtála ar bhealach atá ceaptha chun tacú le gníomhaíocht eacnamaíoch agus le fostaíocht sa Stát.

Ag infheistiú in Éirinn

Tionchar Suntasach Geilleagrach

Aistríodh sócmhainní an Chúlchiste Náisiúnta Pinsean (CNP) chuig an gCiste Infheistíochta Straitéisí d’Éirinn (CISÉ) i mí na Nollag 2014. Tá sainordú sainiúil ‘bonnlíne dhúbailte’ ag CISÉ infheistiú a dhéanamh ar bhonn tráchtála agus ar bhealach a cheaptar chun tacú le gníomhaíocht gheilleagrach agus le fostaíocht in Éirinn. Cuireadh Punann Lánroghnach CNP ar fáil don CISÉ lena chur ar a chumas infheistíochtaí a dhéanamh a chomhlíonann an sainordú sin. Leanfar de bhainistíocht na Punainne faoi Threoir go príomha infheistíochtaí beartais phoiblí in AIB agus i mBanc na hÉireann – laistigh de CISÉ faoi threoir an Aire Airgeadais.

Mar gheall ar shainordú bonnlíne dúbailte CISÉ, tá sé ar an mbeagán cistí saibhreas flaithiúnais ar domhan a bhfuil sainordú aige cur le gníomhaíocht gheilleagrach agus fostaíocht, le cois brabúis tráchtála a sholáthar. Tá sé d’iallach ar CISÉ brabús a ghiniúint san fhadtéarma atá níos mó ná costas fhiachas Rialtas na hÉireann agus tá sprioc feidhmíochta mheántéarmach 4% in aghaidh na bliana socraithe aige.

Agus iarracht á déanamh rannchuidiú le gníomhaíocht gheilleagrach agus le fostaíocht, díreoidh infheistíochta CISÉ ar bhreisíocht, nó infheistíochtaí a chuireann le cumas táirgthe gheilleagar na hÉireann. Fágann saintréithe uathúla CISÉ – méid, solúbthacht thar an struchtúr caipitil agus an tréimhse infheistíochta fhadtéarmach – gur féidir leis díriú ar infheistíochtaí den sórt sin ar bhealach nach bhfuil ar chumas infheisteoirí agus airgeadaithe eile a dhéanamh. Rud spéisiúil ann féin, ná go bhféachann an CISÉ ina Straitéis Infheistíochta le marbhualach (infheisteoirí toilteanacha ón earnáil phríobháideach a bhrú amach) agus díláithriú (fiontair a mbíonn an rath orthu ach a mbíonn fiontair eile i ngeilleagar na hÉireann siar lena rath) a sheachaint.

Ag deireadh 2017, ba ionann €8.7bn agus luach Ounann Lánroghnach an CISÉ agus ba €11.8bn luach an Punann faoi Threoir.

PUNANN LÁNROGHNACH

Straitéis Infheistíochta

I mí na Bealtaine 2015, d’fhaomh Bord GBCN Straitéis Infheistíochta CISÉ, tar éis comhairliúcháin leis an Aire Airgeadais agus leis an Aire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe.

Baineann Straitéis Infheistíochta CISÉ le hinfheistíocht thar naoi mbuicéad infheistíochta is féidir a ghrúpáil le chéile faoi thrí spreagthóir straitéiseacha:

Cé go bhfuil líon infheistíochta dírí CISÉ de réir mar a samhlaíodh iad sa Straitéis Infheistíochta a bheag nó a mhór go dtí seo, tá leibhéil comhinfheistíochta níos airde tarraingthe aige ón earnáil phríobháideach ná mar a ceapadh agus, dá bharr sin, tiomantas infheistíochta iomlán níos airde do chuideachtaí agus do thionscadail a fhaigheann tacaíocht ón CISÉ. Mheall an CISÉ €1.7m i gcomhinfheistíocht ón earnáil phríobháideach ar gach €1m a d’infheistigh CISÉ, i gcomparáid le réamh-mheastachán tosaigh de €1m ar gach €1m a infheistíodh.

Ó bunaíodh é ag deireadh 2014, chonaic an CISÉ feabhas suntasach i ngeilleagar na hÉireann agus i margaí infheistíochta na hÉireann, agus dá bharr sin, timpeallacht atá athraithe go hábhartha i gcomhair infheistíochta. Mar sin féin, is léir go bhfuil bearnaí caipitil i gcónaí in earnálacha ríthábhachtacha den gheilleagar, lena n-áirítear caipiteal lena ngabhann riosca níos airde a sholáthair bainc roimhe seo agus, ar bhonn níos ginearálta, tá deiseanna ann i gcomhair caipiteal fadtéarmach dírithe ar chothromas atá ag teastáil chun gnóthaí agus margaí a scálú agus a fhás.

Ceapadh go dtiocfadh athrú de réir a chéile ar Straitéis Infheistíochta tosaigh agus ar dhearadh punainne CISÉ agus go mbeadh solúbthacht agus oiriúnacht ina ngnéithe criticiúla dá shamhail ghnó. Chuige sin, nuair a cuireadh Straitéis Infheistíochta tosaigh CISÉ i gcrích i lár 2015, aontaíodh go ndéanfaí athbhreithniú foirmiúil ar an Straitéis tar éis ocht mí dhéag agus go n-áireofaí leis sin comhairliúchán leis an Aire Airgeadais agus leis an Aire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe. Tá an t-athbhreithniú sin beagnach réidh anois. Mar chuid den athbhreithniú sin, d’fhógair an Rialtas i mBuiséad 2018 go rabhthas chun Ciste Coise Tinne agus Airgeadas do Thógáil Tithe in Éirinn a bhunú, agus beidh an dá cheann á maoiniú ó acmhainní CISÉ ar dtús báire.

Feidhmíocht Infheistíochtaí

Tá luach iomlán na Punainne Lánroghnaí imithe i méid ó bunaíodh í ó €7.1bn go dtí €8.7bn, i gcomparáid le gnóthachain infheistíochta de €674m agus instealltaí airgid thirim de €865m (luach €530m de dhíbhinní AIB agus díol scairshealbhú an Stáit in Aer Lingus €335m).

In 2017, chruthaigh an CISÉ toradh infheistíochta 4.3%, inar cuimsíodh 4.5% ar Phunann na hÉireann agus 4.1% ar an bPunann Dhomhanda (tá sócmhainní ón bPunann Lánroghnach nár infheistíodh in Éirinn go fóill sa Phunann Dhomhanda). Bhain Punann na hÉireann leas go príomha as feidhmíocht láidir a cuid infheistíochtaí i gciste caipitil fiontar agus ó dhlúth-thorthaí ó infheistíochtaí bonneagair, fuinnimh agus GBM. Díríonn an Phunann Dhomhanda ar a chinntiú go mbeidh airgead tirim ar fáil chun tiomantais infheistíochta na hÉireann a mhaoiniú de réir mar a thagann siad chun cinn. Bhí feidhmíocht na punainne á tiomáint ag torthaí ó infheistíochtaí cothromais agus dearbh-thorthaí ó infheistíochtaí agus ghin a hinfheistíochtaí móra in airgead tirim agus ioncam seasta torthaí an-íseal go deo, ag teacht le dálaí an mhargaidh.

Ó bunaíodh é, chruthaigh an CISÉ toradh bliantúil de 2.8% in aghaidh na bliana, ag cuimsiú toradh 7.0% in aghaidh na bliana ón bPunann Éireannach agus toradh 2.2% in aghaidh na bliana ón bPunann Dhomhanda.

Punann na hÉireann

Agus infheistíochtaí a rinne a réamhtheachtaí (CNP) san áireamh, thiomnaigh CISÉ faoi dheireadh 2017 €3.3bn d’infheistíochtaí a thagann lena sainordú infheistíochta. Agus ceangaltais comh-infheisteora ó thríú páirtithe san áireamh, bhí €9.1bn san iomlán tiomnaithe d’Éirinn lena infheistiú.

Tá punann CISÉ roinnte amach thar gach réigiún agus go leor earnálacha den gheilleagar agus áirítear leis infheistíochtaí i mbonneagar, fuinneamh, tithíocht, eastát réadach tráchtála, GBManna, déiríocht, foraoiseacht, teicneolaíocht, eolaíochtaí saoil, oideachas agus seirbhísí airgeadais idirnáisiúnta.

ISIF Commitments to Ireland 2014-2017

Iomlán Infheistíocht Tiomanta le hÉireann

D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na fi giúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú.

As an €3.3bn a cuireadh i leataobh d’Éirinn, bhí €2.2bn tarraingthe síos ag deireadh-2017, le margadhluach ar an dáta sin (tar éis roinnt leithdháiltí ioncaim) de €2.2bn.

Chuir CISÉ €667m i leataobh do 23 infheistíocht ar leithligh i rith 2017 (meánmhéid na hinfheistíochta €29m).

INFHEISTÍOCHTAÍ CISÉ NA HÉIREANN 2017

1.   *Tiomantas breise d’infheistíocht CISÉ reatha.
2.   D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú.

Tionchar Geilleagrach

Is mian le CISÉ an chuid is mó dá chaipiteal a leithdháileadh ar earnálacha agus infheistíochtaí tosaíochta mar ar dóichí na tionchair gheilleagracha is fearr agus, lena chois sin, a chinntiú go sásaíonn gach infheistíocht a chuspóirí brabús tráchtála.

Tá difríocht idir an tionchar geilleagrach agus an fhostaíocht a fhaigheann tacaíocht ó infheistíocht CISÉ agus gnáthchaiteachas an Rialtais. Leis an infheistíocht, cuirtear acmhainní poiblí ar ais ag deireadh na tréimhse infheistíochta; ach i gcás caiteachas Rialtais ídítear acmhainní poiblí mar thoradh ar an gcaiteachas. Is féidir caipiteal infheistíochta a chuirtear ar ais a athchúrsáil ansin agus tionscadail tairbhiúla breise a dhéanamh díobh.

Ag teacht le sainordú bonnlíne dúbailte CISÉ, cuid lárnach de dhícheall cuí CISÉ roimh an infheistíocht is ea measúnú cuimsitheach ar bhreisíocht, díláithriú agus marbhualach gach idirbhirt.

I ndiaidh na hinfheistíochta, cuireann CISÉ daonáireamh leathbhliantúil i gcrích de na hinfheisteoirí ar fad chun an tionchar geilleagrach agus sonraí fostaíochta a bhailiú le cur ar a chumas dul chun cinn ó thaobh tionchar geilleagrach na n-infheistíochtaí go léir a fhaire.

Tionchar Geilleagrach CISÉ in 2017

Punann Dhomhanda

I mí Iúil 2016, chuir GBCN feidhmiú Straitéis Aistrithe Punainne Domhanda mheántéarmach i gcrích, atá deartha chun go mbeidh CISÉ in ann aistriú mar phunann dhomhanda den chuid is mó go dtí Punann Éireannach, de réir mar a chuirtear i bhfeidhm agus mar a tharraingítear anuas deiseanna infheistíochta in Éirinn thar thréimhse blianta. Is é cuspóir foriomlán na Straitéise a chinntiú go mbíonn airgead ar fáil faoi mar is gá d’infheistíochtaí Éireannacha i rith tréimhse tháscach ceithre go cúig bliana, agus ionchur suntasach a dhéanamh i dtreo chuspóir brabúis infheistíochta fhoriomlán CISÉ.

Ceapadh an Straitéis le cur chuige infheistíochta ilstraitéise d’aicme sócmhainní éagsúla ar riosca íseal a chruthú, ag infheistiú thar airgead tirim, ioncam seasta, creidmheas, gnáthscaireanna, réitigh ilstraitéiseacha agus sainorduithe dearbhthoraidh trí bhainisteoirí sócmhainní domhanda seachtracha ar ardchaighdeán.

Ba ionann agus €6.5bn sócmhainní iomlána na Punainne Domhanda ag deireadh 2017, inar cuimsíodh cothromais luaite, bannaí, airgead tirim agus sócmhainní malartacha.

Sócmhainní na Punainne Domhanda ag Deireadh 2017

Bainisteoirí na Punainne Domhanda ag Deireadh 2017

*Infheistíochtaí oidhreachta CNP (14 bhainisteoir).
D’fhéadfadh sé nach dtiocfadh na figiúirí leis an suimiú iomlán de bharr slánú.

Soláthraíonn coimeádaí domhanda CISÉ, BNY Mellon, seirbhísí coimeádta agus idirbheartaíochta do GBCN. Tá BNY Mellon freagrach as socrú idirbheartaíochta agus sealbhaíocht scartha shócmhainní na margaí poiblí faoi úinéireacht dhíreach CISÉ.

Inbhuanaitheacht agus Infheistíocht Fhreagrach

Creideann GBCN, mar rialaitheoir agus bainisteoir an CISÉ go bhfuil sé de dhualgas ar an gCiste, mar infheisteoir mór agus fadtéarmach in Éirinn, rannchuidiú go gníomhach le hinbhuanaitheacht gheilleagar na hÉireann le haghaidh glúnta amach anseo agus daoine eile a spreagadh chun déanamh amhlaidh. Chuige sin, d’fhorbair sí Straitéis Infheistíochta Inbhuanaithe agus Fhreagrach CISÉ chun luach agus clú infheistíochtaí CISÉ a chosaint agus a fheabhsú go fadtéarmach trí chleachtais infheistíochta fhreagracha agus maolú riosca comhshaoil, sóisialta agus rialachais. Ar feadh a phróisis cinnteoireachta maidir le hinfheistíochtaí, tá sé mar aidhm aige díriú go háirithe ar an riosca a bhaineann le hathrú aeráide agus astaíochtaí agus ar saincheisteanna rialachais.

I rith 2017, cheap CISÉ roinnt soláthraithe seirbhíse chun cabhrú lena Straitéis Infheistíochta Inbhuanaithe agus Fhreagrach a chur i bhfeidhm.

Soláthraithe Seirbhíse i gcomhair Infheistíochtaí Freagracha agus Inbhuanaithe CISÉ

I mí na Nollag 2017, d’fhoilsigh CISÉ a Straitéis athbhreithnithe Inbhuanaitheachta agus Infheistíochta Freagraí inar féidir aonáin shonracha a eisiamh nó catagóirí infheistíochta mar uirlis thábhachtach infheistíochta ar bhonn teoranta. Féadfar eisiaimh den sórt sin a dhéanamh i gcás ina dtarlaíonn sé, agus fianaise fhíorúil iontaofa agus réasúnta curtha san áireamh, go mbaintear de thátal réasúnta é nach bhfuil infheistíocht in aonán nó i gcatagóir infheistíochta comhsheasmhach le dualgais reachtúla GBCN maidir le hinfheistíochtaí an Chiste nó lena straitéis infheistíochta le haghaidh sócmhainní lánroghnacha an Chiste. Faoin Straitéis athbhreithnithe, tá cuideachtaí fágtha ar lár ag CISÉ a bhí rannpháirteach go hábhartha i dtáirgeadh agus próiseáil guail agus gaineamh ola, na breoslaí iontaise leis an méid carbóin is airde, agus tá a chinneadh infheistíochta luaite aige arís, a rinneadh in 2016, chun cuideachtaí déantúsaíochta tobac a fhágáil ar lár. Tá sé sin anuas ar chuideachtaí atá ag gabháil do dhéanamh chnuas-mhuinisin agus mianaigh fhrithphearsanra, ar infheistíochtaí coiscthe faoin Acht um Chnuas-Mhuinisin agus Mianaigh Fhrithphearsanra 2008.

PUNANN FAOI THREOIR

Leanfar de bhainistíocht na Punainne faoi Threoir – go príomha infheistíochtaí beartais phoiblí in AIB agus i mBanc na hÉireann – laistigh de CISÉ faoi threoir an Aire Airgeadais. Le linn na géarchéime airgeadais, d’infheistigh CNP suim iomlán €20.7b in AIB agus i mBanc na hÉireann faoi threoir an Aire Airgeadais agus ar chúiseanna beartais phoiblí. Aistríodh na Sócmhainní chuig CISÉ nuair a bunaíodh é.

Baineann na figiúirí sa chuid seo le hinfheistíochtaí CISÉ amháin agus ní áirítear leo infheistíochtaí beartais phoiblí in institiúidí airgeadais na hÉireann a rinne an tAire Airgeadais tríd an Státchiste. Ag deireadh 2017, cuimsíodh sa Phunann faoi Threoir:

I mí an Mheithimh 2017, i gcomhar leis an tairiscint phoiblí thosaigh de scaireanna AIB, ordaíodh do CISÉ 780 milliún scair a dhíol ag €4.40 in aghaidh na scaire, agus mar thoradh air sin tháinig laghdú ar chéatadán shealbhaíocht CISÉ ó 99.9% go dtí 71.1%. Aistríodh luach €3,434m de fháltais ina dhiaidh sin chuig an Státchiste de bhun Treoracha Aireachta.

Bhí luacháil €11.8bn ag an bPunann faoi Threoir ag deireadh 2017. B’ionann a thoradh in 2017 agus 19.9%. Ag eascairt ón €20.7bn infheistithe in AIB agus Banc na hÉireann, is ionann torthaí airgid ar infheistíochtaí go dáta agus €10.1bn agus b’ionann luachálacha infheistíochta in AIB agus Banc na hÉireann ag deireadh 2017 agus €11.5bn, rud a thug an t-iomlán (ioncam agus luach) go dtí €21.6bn.

Punann faoi Threoir ag Deireadh 2017